Nietolerancje pokarmowe a choroba Hashimoto

Dlaczego przy chorobach tarczycy często odczuwane są dolegliwości ze strony układu pokarmowego? Jak tego uniknąć i co jeść, żeby nie prowokować wystąpienia objawów? Wyjaśniamy!

Czym jest choroba Hashimoto?

Hashimoto to choroba tarczycy o charakterze immunologicznym, określana również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. Jej nazwa wzięła się od nazwiska dr Hakaru Hashimoto – to właśnie za sprawą japońskiego lekarza świat po raz pierwszy usłyszał o tej chorobie. W przypadku tego schorzenia nieprawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy zaczyna atakować własną tarczycę, co skutkuje jej przewlekłym zapaleniem. Ponieważ taki stan zwykle nie wywołuje dolegliwości bólowych, często przed długi czas pozostaje niezauważony. Funkcje tarczycy są jednak stopniowo coraz bardziej upośledzone, a w rezultacie gruczoł produkuje mniej hormonów. To właśnie nieprawidłowa gospodarka hormonalna powoduje szereg zaburzeń i niespecyficznych objawów chorobowych.

Poznaj nasze: Sposoby na choroby tarczycy

U kogo może wystąpić choroba Hashimoto?

Częstość występowania choroby Hashimoto jest 7 razy większa u kobiet niż u mężczyzn i wzrasta z wiekiem – u osób przed 60 r.ż. dotyczy 1,4-8 % osób, ale po 60 r. ż. dotyczy aż 7-17% społeczeństwa. Należy jednak podkreślić, że choroba może dotyczyć również dzieci oraz, co jest szczególnie niebezpieczne, kobiet w ciąży.

Przeczytaj także: Wirus EBV a choroby tarczycy

Jaki jest związek choroby z układem pokarmowym?

W związku z autoimmunologicznym charakterem choroby często mówi się o tym, by eliminować z jadłospisu produkty zawierające gluten czy też produkty mleczne zawierające laktozę. Wynika to z faktu, że choroby o podłożu autoagresywnym często współistnieją ze sobą. Wielu pacjentów skarży się na objawy ze strony układu pokarmowego związane z obecnością alergii bądź nietolerancji. Czym różni się alergia od nietolerancji?

Alergia to reakcja obronna układu immunologicznego na konkretny czynnik alergizujący. Organizm alergika uznaje alergen za wroga i stara się go jak najszybciej usunąć. Reakcje te występują w różnym czasie i sam proces może trwać nawet do dwunastu godzin. W przypadku ciężkich alergii reakcja zajmuje zwykle kilkanaście minut i wiąże się z wieloma objawami naraz. W odróżnieniu od nietolerancji, alergia jest połączona ze zwiększoną produkcją przeciwciał IgE przez organizm. To właśnie one stymulują komórki tuczne do wydzielania różnych substancji chemicznych uruchamiających reakcje obronne.

Z kolei nietolerancja pokarmowa nie jest związana z układem odpornościowym i raczej nie zagraża życiu chorego. Powodem nietolerancji jest niezdolność organizmu do produkcji któregoś z enzymów służącego do trawienia lub wchłaniania się konkretnego pokarmu. Przyczyny nietolerancji są więc ściśle metaboliczne. Objawy nietolerancji pokarmowej nie są aż tak nasilone jak ma to miejsce przy alergiach i zazwyczaj potrzebują nieco więcej czasu na ujawnienie się. Można je zaobserwować po kilku godzinach, a nawet kilku dniach, dlatego czasem trudno jest połączyć przyczynę z objawami. Niestety w skrajnych przypadkach objawy problemu mogą trwać nawet kilka tygodni. U ponad 50% cierpiących na nietolerancję pokarmową mechanizm chorobowy wiąże się z obecnością krążących kompleksów IgG4/IgG. To właśnie ten parametr należy zbadać w pierwszej kolejności rozpoczynając ścieżkę diagnostyczną pod kątem nietolerancji. Przed całkowitym wyeliminowaniem danego produktu lub grupy produktów z diety warto się upewnić, że dana nietolerancja na pewno rozwinęła się w naszym organizmie. Najlepsze do oceny tego stanu będą badania laboratoryjne wspomagane skrupulatną obserwacją swojego organizmu.

Zmagasz się z przykrymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego?

Przeczytaj więcej: Hydrokolonoterapia

Trwała nietolerancja glutenu = celiakia

U chorych na Hashimoto częściej stwierdza się celiakię, czyli trwałą nietolerancją glutenu związaną z uwarunkowaniami genetycznymi. Często możemy też mieć do czynienia z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten, która nie będzie widoczna w badaniach klinicznych, a jedynie zaobserwowana w postaci objawów. Wśród innych alergii i nietolerancji pokarmowych często występujących u chorych na Hashimoto wymienia się także: alergię na białko mleka krowiego (kazeinę) oraz nietolerancję laktozy.

Najnowsze badania dowiodły, że u chorych z chorobą Hashimoto ryzyko celiakii jest około 10 razy większe niż u osób zdrowych i wynosi 3,2% do aż 43%. Prawdopodobnie za wyższą częstość występowania nietolerancji glutenu odpowiada budowa gliadyny- jednego z białek tworzących cząsteczkę glutenu, która przypomina tkanki tarczycy. Dlatego konsekwencją spożycia produktu zawierającego gluten może być produkcja przeciwciał, które mogą atakować tkankę tarczycową, a co za tym idzie- zaostrzać autoagresję organizmu i powodować wzmożony stan zapalny gruczołu. Osobom cierpiącym na Hashimoto, mimo braku swoistych objawów nietolerancji glutenu, zaleca się profilaktyczne badanie pod kątem celiakii. W badaniach zostało udowodnione, że dobrze zbilansowana i indywidualnie skomponowana dieta może całkowicie znieść objawy choroby, a nawet poprawić parametry tarczycowe bez stosowania terapii hormonalnej syntetycznymi hormonami.

Nie mogę jeść glutenu - co dalej?

Jeśli badania laboratoryjne oraz objawy jasno wskażą celiakię, konieczne będzie

zastosowanie diety bezglutenowej, która powinna być przestrzegana przez całe życie. Jeśli borykamy się z lekką nietolerancją, należy ograniczyć produkty glutenowe do minimum, ponieważ ich spożycie będzie korelować z pojawieniem się negatywnych objawów ze strony układu pokarmowego. Ograniczenie spożycia jedynie pszenicy może przynieść poprawę.

Co zatem można jeść, a czego się wystrzegać?

UNIKAĆ - zboża glutenowe, takie jak:

• Pszenica,
• Jęczmień,
• Owies,
• Żyto,
• Orkisz.

WPROWADZIĆ - zboża i produkty bezglutenowe, czyli:

• Proso,
• Sorgo,
• Maniok,
• Gryka,
• Komosa ryżowa,
• Ryż,
• Tapioka,
• Amarantus,
• Bataty,
• Strączki,
• Kukurydza,
• Ziemniaki,
• Strączki.

Nietolerancja laktozy w przebiegu choroby Hashimoto

Według badań, laktozy nie toleruje aż 75% osób z chorobą Hashimoto. Część z nich źle reaguje tylko na mleko samo w sobie, za to pozostałe produkty mleczne nie powodują pojawienia się dolegliwości. Dlatego nie każda osoba chorująca na Hashimoto ma potrzebę wprowadzania diety bezlaktozowej lub niskolaktozowej. Ta dolegliwość często występuje w postaci niedającej objawów, dlatego warto przeprowadzić diagnostykę pod tym kątem, zwłaszcza w sytuacji, gdy obserwujemy duże wahania TSH w ciągu roku.

U osób z nietolerancją mogą wystąpić wahania TSH, a efekty leczenia lewotyroksyną mogą być niezadowalające. Wynika to ze związku nietolerancji laktozy z wchłanialnością leków zawierających lewotyroksynę, która reguluje pracę tarczycy. Wprowadzenie diety bezlaktozowej u takich osób może sprzyjać obniżaniu poziomu tego wskaźnika.

Sprawdź swój poziom TSH! Zapisz się na badania laboratoryjne

Nie mogę spożywać laktozy - co dalej?

Konieczne będzie zastosowanie diety bezlaktozowej. Dawkę spożywanej w skali dnia laktozy dobieramy indywidualnie w zależności od tolerancji. Wiele produktów mlecznych jest naturalnie ubogich w laktozę. Należą do nich:

• Sery twarde, dojrzewające (np. Cheddar, gouda, parmezan),
• Serki do smarowania typu fromage, topione.

Obecnie na rynku mamy szeroki wybór produktów bez laktozy. Dzięki temu żywność, taką jak kefir, jogurt, maślanka, mleko czy twaróg, kupuj w wersji bezlaktozowej. Jeśli lubisz, możesz zastosować zamiennie roślinne napoje i nabiał wyprodukowany na bazie orzechów lub strączków. Pamiętaj aby zwrócić uwagę na zawartość wapnia w tych produktach. Roślinne napoje dużo częściej występują w wersji z mniejszą ilością ważnego dla kości wapnia. Produkt powinien mieć adnotację informującą o wzbogaceniu o ten pierwiastek - wówczas mimo eliminacji mleka nie musimy obawiać się o jego obniżoną podaż.

Alergia na białka mleka krowiego

Alergia na białko mleka krowiego u pacjentów z chorobą Hashimoto występuje rzadziej niż nietolerancja laktozy, jednak jej objawy mogą być podobne. W przypadku potwierdzenia tego rodzaju alergii i zastosowaniu diety bezmlecznej obserwuje się zazwyczaj obniżenie stężenia TSH. Do tej pory udowodniono, że rutynowe stosowanie diety bezmlecznej znaczniej poprawia stan pacjentów z chorobą Hashimoto. Odstawienie nabiału rozpatrujemy indywidualnie w zależności od objawów klinicznych. U części osób odstawienie nabiału i pszenicy może przynieść poprawę kliniczną, a u innych niekoniecznie. Jest to kwestia bardzo indywidualna, dlatego trzeba dokładnie obserwować swój organizm.

Nie mogę spożywać białek mleka krowiego - co dalej?

W przypadku alergii na białko mleka krowiego konieczna jest całkowita eliminacja nabiału krowiego (w tym również produktów bez laktozy). Jeśli po spożyciu przetworów mlecznych czujesz się źle (nadwrażliwość pokarmowa), wówczas zaleca się ograniczenie ich spożycia. Konsumpcja nabiału w takiej sytuacji będzie wiązała się z nasileniem objawów chorobowych i przykrych dolegliwości.

Przy całkowitej eliminacji nabiału znacznie zwiększa się ryzyko niedoboru wapnia, dlatego warto wzbogacić dietę o inne produkty bogate w ten pierwiastek. Są to m.in.:

• Sezam, tahini,
• Sardynki,
• Tofu i strączki,
• Zielone warzywa (natka pietruszki, jarmuż, brukselka, brokuł itp.),
• Nasiona Chia,
• Orzechy (głównie migdały).

Nie ma jednogłośnie brzmiącej zasady mówiącej o tym, że każdy pacjent chorujący na Hashimoto będzie borykał się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego lub konkretnymi alergiami. Zawsze do restrykcyjnych modyfikacji diety należy podejść indywidualnie i dokonywać ewentualnych zmian po dogłębnej obserwacji organizmu oraz konsultacji ze specjalistą, gdyż każda dieta eliminacyjna robiona „na własną rękę” niesie ze sobą ryzyko wystąpienia groźnych niedoborów pokarmowych.

Przeczytaj także: Dieta w chorobie Hashimoto