Wysoki cholesterol? Zwalcz go dietą!

Zbyt wysoki poziom cholesterolu nazywany jest hipercholesterolemią i charakteryzuje się znacznie przekroczonymi normami stężenia cholesterolu we krwi. Zaburzenie to jest dobrze poznane przez współczesną medycynę, jednak świadomość pacjentów o chorobie, jej skutkach i sposobach leczenia ciągle pozostaje mało znana. Według najnowszych badań, podwyższony poziom cholesterolu ma ponad 60% populacji, ale tylko niewielka część ma świadomość występujących u nich zaburzeń. 

Potrzebujesz więcej informacji jak ułożyć dietę obniżającą cholesterol?
Zapraszamy do kontaktu: 32 630 40 10

Czym jest hipercholesterolemia?

Hipercholesterolemia to przewlekłe zaburzenie gospodarki lipidowej polegające na długo utrzymującym się podwyższonym stężeniu cholesterolu we krwi. Organizm ludzki do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje określonej ilości cholesterolu i w 80% potrafi sam go sobie wytworzyć- proces ten zachodzi w wątrobie. Pozostałe 20% pochodzi ze źródeł pokarmowych. W momencie, w którym przekracza on 200mg/dl jego poziom staje się zbyt wysoki i może być niebezpieczny dla zdrowia.

Warto wiedzieć, że sam cholesterol jest potrzebny organizmowi do prawidłowego funkcjonowania- jest niezbędny m.in. do syntezy witaminy D3 oraz hormonów, a także bierze udział w procesach zachodzących w układnie odpornościowym i tkance nerwowej. Mimo to nieleczony, zbyt wysoki poziom cholesterolu może prowadzić do wystąpienia zmian miażdżycowych, a w konsekwencji doprowadzić do rozwoju chorób ze strony układu krążenia, zwiększać ryzyko zawałów serca i udarów mózgu.

Diagnostyka hipercholesterolemii

Do zdiagnozowania hipercholesterolemii wystarczy podstawowe badanie krwi obejmujące tzw. lipidogram. Daje on możliwość sprawdzenia poziomu frakcji lipidowych w osoczu, do których zaliczamy:

1. cholesterol całkowity,
2. cholesterol LDL,
3. cholesterol HDL,
4. trójglicerydy.

• Cholesterol LDL, to tzw. „zły cholesterol”, który jest obliczany na podstawie cholesterolu całkowitego. Są to tłuszcze, które niekorzystnie wpływają na zdrowie i prowadzą do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
• Cholesterol HDL, to tzw. „dobry cholesterol”, ponieważ spełnienie zapotrzebowania na ten rodzaj tłuszczu zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób krążeniowych.
• Trójglicerydy są odpowiedzialne za budowanie tkanki tłuszczowej i są źródłem energii dla organizmu. Nadmiar trójglicerydów również wpływa niekorzystnie na zdrowie.

Zbyt wysoki poziom niekorzystnych frakcji tłuszczów prowadzi do powstania hiperlipidemii, która w zależności od nieprawidłowości może mieć charakter: hipercholesterolemii (podwyższony poziom cholesterolu całkowitego i LDL), hiperglicerydemii (podwyższony poziom trójglicerydów) oraz hiperlipidemii mieszanej (przekroczenie dopuszczalnych norm obu frakcji).

Normy na cholesterol

Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne podaje, że stężenia wykazane przez lipidogram nie powinny przekraczać:

• cholesterolu LDL – 115 mg/dl (3,0 mmol/l),
• cholesterolu całkowitego – 190 mg/dl (5,0 mmol/l).

Wartości powyżej tych wskaźników świadczą o występowaniu hipercholesterolemii.

Przeczytaj także: Zespół metaboliczny - czym jest i jak go leczyć?

Zapobieganie wystąpieniu hipercholesterolemii

Na wysoki poziom cholesterolu wpływają zarówno predyspozycje genetyczne, jak i profilaktyka. Obejmuje ona przede wszystkim zachowanie zgodne z prawidłowym odżywianiem, aktywnością fizyczną i zdrowym stylem życia, co wpływa na regulację poziomu tłuszczu.

Czynnikami zapobiegającymi powstawaniu hipercholesterolemii jest:

• właściwa dieta,
• regularna aktywność fizyczna,
• normalizacja masy ciała,
• rezygnacja z palenia wyrobów tytoniowych,
• regularna kontrola poziomu cholesterolu we krwiobiegu,
• profilaktyka innych chorób (np. cukrzycy, zaburzeń przemiany materii).

Dieta w hipercholesterolemii

Prawidłowa dieta ma na celu poprawę stanu zdrowia Pacjenta. Poza normalizacją masy ciała prowadzi do obniżenia stężenia cholesterolu we krwi i poprawę wyników badań biochemicznych, a tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i wpływa na podniesienie samopoczucia chorego.

Dieta w zaburzeniach lipidowych musi skupiać się na wprowadzeniu konkretnych i stałych zmian w codziennym sposobie żywienia. Przy podwyższonym stężeniu cholesterolu dieta nie może ograniczać się jedynie do eliminacji produktów spożywczych, które zawierają duże ilości cholesterolu, m.in. tłuszczów zwierzęcych i nabiału. Powodem tego jest fakt, iż do powstawania zaburzeń lipidowych przyczynia się również nadmierne spożycie tzw. kwasów tłuszczowych „trans” stosowanych przy produkcji żywności wysoko przetworzonej oraz cukrów prostych.

Zalecenia dietetyczne dla Pacjentów

Aby skutecznie obniżyć poziom „złego cholesterolu” we krwi, należy zastosować się do kilku podstawowych zasad:

Ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych. Są charakterystyczne przede wszystkim dla produktów pochodzenia zwierzęcego (kwas laurynowy, palmitynowy, stearynowy), jednak istnieją również nasycone kwasy pochodzenia roślinnego (palmowy i kokosowy). Należy więc unikać tłustych mięs i wędlin, takich jak parowki, pasztety, kiełbasy, boczek, salami. Wybierając nabiał również należy zwrócić uwagę na produkty z niską zawartością tłuszczu.

1. Ograniczyć spożycie izomerów trans kwasów tłuszczowych. Kwasy tłuszczowe trans w znaczącym stopniu zwiększają stężenie LDL cholesterolu, jednocześnie obniżając cholesterol HDL. Produktami zawierającymi duże ilości tych tłuszczów są: wyroby cukiernicze, margaryny twarde, produkty typu fast food, gotowe zupy i sosy instant.
2. Ograniczyć spożycie cholesterolu pokarmowego. Cholesterol pokarmowy, tak samo jak kwasy tłuszczowe i izomery trans, podnosi stężenie cholesterolu LDL we krwi. Głównymi jego źródłami są: podroby, wędliny podrobowe (wątróbka, ozorki, serca, pasztetowa, salceson, kaszanka) i żółtka jaj.
3. Zwiększyć podaż nienasyconych kwasów tłuszczowych. Do składników pokarmowych wpływających korzystnie na stężenie cholesterolu LDL zaliczamy jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, przede wszystkim z rodziny omega-6. Włączenie tych kwasów do diety obniża stężenie frakcji LDL cholesterolu. Jednonienasycone kwasy tłuszczowe znajdziemy w olejach roślinnych takich jak: olej rzepakowy, słonecznikowy, kukurydziany, sojowy oraz w oliwie z oliwek.
4. Zwiększyć spożycie błonnika pokarmowego. Błonnik pokarmowy możemy podzielić na frakcję rozpuszczalną i nierozpuszczalną, z czego ta pierwsza korzystnie wpływa na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi. Do frakcji rozpuszczalnej błonnika zaliczamy: pektyny, śluzy roślinne, gumy oraz hemicelulozy. Bogatym źródłem błonnika pokarmowego w diecie są pełnoziarniste produkty zbożowe, suche nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce. Błonnik odpowiedzialny jest za wiązanie kwasów żółciowych, przez co zwiększa wydawalnie tłuszczów z kałem.
5. Wprowadzić do diety stanole i sterole roślinne. Są to naturalne składniki żywności, zaliczane do tłuszczów. Dobrym źródłem jest sezam, pestki słonecznika, oleje roślinne np. słonecznikowy, kukurydziany. Ilość tych związków organicznych występujących naturalnie jest jednak zbyt mała, żeby dać działanie terapeutyczna dla organizmu, dlatego na rynku dostępne są produkty wzbogacane – np. specjalne margaryny, jogurty, a także suplementy diety.
6. Uprawiać regularną aktywność fizyczną. Wyżej wymienione czynniki modyfikują profil lipidowy i obniżają stężenie cholesterolu LDL. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że poza nimi niezbędna jest także regularna aktywność fizyczna, która przyczynia się do normalizacji masy ciała oraz utrzymania wyników na prawidłowym poziomie.

Zasady odżywiania przy zaburzenia lipidowych

• Maksymalne dzienne spożycie cholesterolu nie powinno przekraczać 200 mg.
• Należy ograniczyć spożywanie nasyconych kwasów tłuszczowych – tłuszczy zwierzęcych, czerwonego mięsa, wędlin. Zamiast tego spożywać chude mięso – drób.
• Wyeliminować z dziennego jadłospisu wszelkiego rodzaju cukry proste – słodycze. Zastąpić je węglowodanami złożonymi, takimi jak: ciemne pieczywo, grube kasze, brązowy ryż, produkty zbożowe typu muesli, płatki owsiane itd. Są to również produkty zawierające duże ilości błonnika pokarmowego, który utrudnia wchłanianie cholesterolu z układu pokarmowego.
• Pełnotłusty nabiał należy zastąpić chudym – jogurty, maślanki, kefiry, mleko do 2% tłuszczu, sery białe, twarogowe, chude.
• Zwiększyć ilość spożywanych niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które podnoszą poziom cholesterolu HDL – tłuste ryby, orzechy, awokado, oleje roślinne, oliwa z oliwek.
• Spożywać duże ilości warzyw i owoców w proporcji- 4 porcje warzyw : 1 porcji owoców. Najlepiej jeśli będą to produkty surowe, nieprzetworzone.

Konsultacja dietetyczna w Katowicach

Powyższe zalecenia to ogólne wskazówki, które mają za zadanie przyczynić się do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi. Jednak w przypadku, gdy hipercholesterolemia współistnieje z innymi chorobami lub jest oporna na leczenie, warto skorzystać z wizyty u profesjonalisty. Konsultacja z dietetykiem klinicznym może rozwiązać ten problem. Wykwalifikowany dietetyk ustali indywidualny jadłospis dostosowany do potrzeb, upodobań i schorzeń współistniejących danego Pacjenta, a także będzie monitorować postępy leczenia. Uwzględni produkty, które są niewskazane w leczeniu hipercholesterolemii oraz w przebiegu innych chorób, ale także weźmie pod uwagę preferencje żywieniowe chorego i dostosuje bilans kaloryczny do jego indywidualnych potrzeb. Zmiana stylu życia pod okiem dietetyka klinicznego to najskuteczniejsza i najszybsza droga do osiągnięcia celu w sposób zrównoważony i bezpieczny dla zdrowia.

Dowiedz się więcej: Dietetyk Katowice