NADCIŚNIENIE TĘTNICZE – dlaczego nie wolno go bagatelizować?

Nadciśnienie tętnicze- definicja, rodzaje i klasyfikacja

Choroby układu sercowo –naczyniowego są przyczyną blisko 30% wszystkich zgonów na całym świecie. Nadciśnienie tętnicze ma istotny wpływ na odsetek zejść śmiertelnych w wyniku udaru mózgu, zawału serca, niewydolności nerek i choroby niedokrwiennej serca i jest najistotniejszym, modyfikowalnym czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób krążeniowych. W Polsce odsetek osób z nadciśnieniem jest stosunkowo wysoki, a ilość chorych szacuje się na około 11 milionów

Potrzebujesz więcej informacji jak wspomóc leczenie nadciśnienia tętniczego?
Zapraszamy do kontaktu: 32 630 40 10

Nadciśnienie tętnicze to stale podwyższone ciśnienie krwi, które osiąga wartości równe lub wyższe niż 140/90 mmHg. Pierwsza, większa wartość to ciśnienie skurczowe, powstające gdy serce jest w trakcie skurczu. Druga, niższa wartość to ciśnienie rozkurczowe, mierzone gdy mięsień rozkurcza się i ma pauzę przed kolejnym skurczem. Amplituda pomiędzy obydwiema wartościami nie powinna przekraczać 30-50 mmHg. Klasyfikację ciśnienia tętniczego dla pomiarów gabinetowych przedstawia poniższe zestawienie.


Ciśnienie t. optymalne- Skurczowe: < 120 mmHg i Rozkurczowe: < 80 mmHg

Ciśnienie t. prawidłowe- Skurczowe: 120-129 mmHg i/lub Rozkurczowe: 80-84 mmHg

Wysokie prawidłowe- Skurczowe: 130-139 mmHg i/lub Rozkurczowe: 85-89 mmHg

Nadciśnienie t. I stopnia (łagodne)- Skurczowe: 140-159 mmHg i/lub Rozkurczowe: 90-99 mmHg

Nadciśnienie t. II stopnia (umiarkowane)- Skurczowe: 160-179 mmHg i/lub Rozkurczowe: 100-109 mmHg

Nadciśnienie t. III stopnia (ciężkie)- Skurczowe: ≥180 mmHg i/lub Rozkurczowe: ≥ 110 mmHg

Izolowane nadciśnienie skurczowe- Skurczowe: ≥ 140 mmHg i/lub Rozkurczowe: < 90 mmHg


Nadciśnienie tętnicze dzieli się na pierwotne oraz wtórne. Nadciśnienie pierwotne jest najczęstszą postacią choroby i dotyczy blisko 90% przypadków. Na jego rozwój mają wpływ czynniki genetyczne i środowiskowe, które zakłócają prawidłową pracę układów regulujących ciśnienie tętnicze, co skutkuje jego trwałym podwyższeniem. Pierwotne nadciśnienie najczęściej nie daje żadnych charakterystycznych objawów, dlatego niekiedy określa się je mianem „cichego zabójcy”. Symptomy niespecyficzne, które może dawać choroba, to m.in. tępy ból głowy, problemy ze snem, łatwa męczliwość, zawroty głowy, kołatanie serca, krwawienia z nosa, drżenie rąk, problemy z koncentracją i zaburzenia widzenia. W późniejszym okresie, gdy nadciśnienie przez dłuższy czas pozostaje niezauważone lub jest nieleczone, może dochodzić do rozwoju powikłań narządowych.

Nadciśnienie wtórne, zwane także objawowym, powstaje jako następstwo innych chorób i jest jednym z symptomów rozwijających się w ich przebiegu. Dlatego też poza objawami, jakie może dawać samo nadciśnienie, pacjentowi towarzyszą także dolegliwości związane z chorobą podstawową w wyniku której doszło do jego powstania. Nadciśnienie wtórne najczęściej rozwija się jako następstwo chorób nerek.(patrz niżej-> „czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego”).

Warto wspomnieć także o dwóch innych postaciach nadciśnienia- są to tzw. nadciśnienie tętnicze „białego fartucha”oraz nadciśnienie tętnicze ukryte (rzekome). W pierwszym przypadku wartości ciśnienia mierzonego w domu lub za pomocą ABPM (całodobowy pomiar ciśnienia tętniczego- Holter) są prawidłowe, natomiast ulegają podwyższeniu w trakcie pomiarów wykonywanych w placówce medycznej przez lekarza czy pielęgniarkę. Nadciśnienie ukryte (rzekome) to sytuacja odwrotna, czyli wartości ciśnienia są prawidłowe w trakcie pomiarów klinicznych, a podwyższone w warunkach domowych lub ABPM.

Jakie są czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego?

Czynniki ryzyka pierwotnego nadciśnienia tętniczego to przede wszystkim:

  • Otyłość (głównie typu brzusznego, BMI >25 kg/m2),
  • Nadmierne spożycie sodu,
  • Niewielka aktywność fizyczna lub jej brak,
  • Stres,
  • Czynniki genetyczne.

Do czynników ryzyka wtórnego nadciśnienia tętniczego należą m.in.:

  • Przewlekłe choroby nerek,
  • Choroby tarczycy (nadczynność lub niedoczynność), nadczynność przytarczyc,
  • Choroby układu nerwowego (m.in. zespół Guillaina-Barrégo, wysokie ciśnienie wewnątrzczaszkowe, tetraplegia),
  • Hiperaldosteronizm,
  • Obturacyjny bezdech senny,
  • Choroba Cushinga,
  • Guzy mózgu,
  • Guz chromochłonny nadnerczy,
  • Nadużywanie alkoholu,
  • Zaburzenia hormonalne,
  • Zwężenie cieśni aorty,
  • Stosowanie niektórych leków (m.in. tabletki antykoncepcyjne, kortykosterydy, erytropoetyna),
  • Substancje toksyczne (m.in. narkotyki, metale ciężkie).

Jakie konsekwencje niesie ze sobą nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze stanowi jeden z głównych czynników ryzyka wielu chorób układu sercowo-naczyniowego. Wśród najistotniejszych wymienia się:

  • Udar mózgu. Nadciśnienie jest głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia udaru, głównie krwotocznego,spowodowanego pęknięciem naczynia mózgowego. Możliwe jest także wystąpienie udaru niedokrwiennego, spowodowanego zatkaniem naczynia przez blaszkę miażdżycową lub zator. Nadciśnienie zwiększa również śmiertelność u osób, u których wystąpił udar. Uszkodzenie mózgowych naczyń krwionośnych w przebiegu nadciśnienia przyczynia się także do rozwoju demencji.
  • Retinopatia nadciśnieniowa. Jest to uszkodzenie naczyń krwionośnych w siatkówce oka na skutek zbyt wysokiego ciśnienia krwi, co może doprowadzić do zaburzeń wzroku lub jego całkowitej utraty. Powikłanie to dotyczy ok. 30,6-66,3% chorych.
  • Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa). Nadciśnienie to najważniejszy czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca; ciśnienie krwi ma również wpływ na śmiertelność w wyniku tej choroby. W naczyniach odkładają się blaszki miażdżycowe, które powodują zwężenie naczyń wieńcowych i tym samym ograniczają dopływ krwi do serca, co skutkuje jego niedostatecznym dotlenieniem i odżywieniem.
  • Niewydolność nerek- może być przyczyną nadciśnienia, jak również może rozwijać się w jego następstwie. W wyniku zbyt wysokiego ciśnienia dochodzi do uszkodzenia kłębuszków nerkowych, a następnie ich zwłóknienia, co znacząco upośledza ich funkcjonowanie. Nadciśnienie to jeden z głównych czynników powodujących niewydolność nerek oraz przyczynia się do progresji choroby. Szacuje się, że nawet 92% osób cierpiących z powodu przewlekłej choroby nerek ma również nadciśnienie.
  • Zawał i niewydolność serca- ok. 75% pacjentów z niewydolnością serca cierpi na nadciśnienie tętnicze. W wyniku nadciśnienia dochodzi do przerostu lewej komory serca oraz przyspieszenia rozwoju zmian miażdżycowych, co silnie predysponuje do wystąpienia zawału, w wyniku którego niedokrwione tkanki obumierają, a serce staje się mniej wydolne.

Jak zapobiegać rozwojowi nadciśnienia tętniczego?

Leczenie niefarmakologiczne nadciśnienia tętniczego polega na wdrożeniu kilku podstawowych zasad:

  1. Utrzymanie prawidłowej masy ciała(BMI 18,5-24,9 kg/m2). Nadwaga i otyłość, zwłaszcza typu brzusznego, silnie predysponuje do rozwoju nadciśnienia. Utrzymanie wagi w granicach normy pozwala na obniżenie ciśnienia skurczowego o ok. 10 mmHg. Proces odchudzania powinien opierać się na zmniejszeniu dobowej ilości przyjmowanych kalorii, spożywaniu ok. 300-400 g warzyw i owoców dziennie, ryb, produktów pełnoziarnistych z jednoczesnym ograniczeniem podaży tłuszczów nasyconych i soli. Poleca się stosowanie diety DASH lub diety śródziemnomorskiej.
  2. Ograniczenie spożycia sodu. Wpływ sodu na ciśnienie tętnicze zostało szeroko udokumentowane. W związku z tym zaleca się, aby w diecie osób z nadciśnieniem zawartość soli nie przekraczała 5 g/dobę. Dotyczy to także kupowanych, gotowych dań, które z reguły zawierają duże ilości soli. Nadmiar sodu dodatkowo przyczynia się do rozwoju oporności nadciśnienia na leczenie, a także zwiększa ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Warto wiedzieć, że za niskie stężenie sodu także zwiększa szanse na rozwój chorób krążenia.
  3. Uprawianie aktywności fizycznej. Regularny wysiłek idzie w parze z modyfikacją diety i zmierza do redukcji masy ciała. Szczególnie poleca się intensywny wysiłek tlenowy uprawiany 5-7 dni w tygodniu przez ok. 30 minut na początku, później stopniowo wydłużając ten czas. Kilka razy w tygodniu warto wdrożyć ćwiczenia oporowe jako uzupełnienie treningów. Należy pamiętać, że przed rozpoczęciem ćwiczeń fizycznych konieczna jest konsultacja lekarska.
  4. Ograniczenie spożycia alkoholu. Alkohol podnosi ciśnienie krwi oraz zwiększa szansę wystąpienia udaru mózgu. Osłabia także działanie leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia. Dozwolona dobowa dawka czystego etanolu u mężczyzn to 20-30 g, a u kobiet oraz osób o niskiej masie ciała 10-20 g (dla porównania: 10 g czystego etanolu = 25 g wódki lub 125 ml wina lub 250 ml piwa).
  5. Dbanie o prawidłową podaż potasu, magnezu i wapnia w diecie. Są to niezbędne pierwiastki w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych oraz przeciwdziałające rozwojowi nadciśnienia.  
  6. Unikanie stresu. Nadciśnienie tętnicze rozwija się najczęściej na skutek długotrwałego, chronicznego stresu. Powoduje to aktywację układu współczulnego oraz osi podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy, co z kolei uruchamia szereg reakcji sprzyjających rozwojowi nadciśnienia i powstawaniu chorób układu krążenia. Stres przyspiesza rozwój miażdżycy, wykazuje działanie prozakrzepowe i uszkadzające naczynia krwionośne, a także niekorzystnie wpływa na profil lipidowy.
  7. Rezygnacja z palenia papierosów. Palenie powoduje znaczny wzrost ciśnienia tętniczego i tętna, a podniesione wartości utrzymują się ponad kwadrans po każdym wypalonym papierosie. Ponadto palenie tytoniu osłabia działanie leków obniżających ciśnienie. Nikotynizm sprzyja także rozwojowi innych chorób układu krążenia, takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu czy zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń.   

Przeczytaj o terapii antynikotynowej: Terapia Antynikotynowa

Domowy pomiar ciśnienia- jak wykonać go prawidłowo?

Aby prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia w warunkach domowych, konieczne jest zastosowanie kilku podstawowych zasad:

  1. Urządzenie automatyczne używane do pomiaru ciśnienia powinno posiadać certyfikat dokładności.
  2. Przynajmniej pół godziny przed badaniem nie należy jeść, palić papierosów, uprawiać aktywności fizycznej, pić kawy ani stosować innych środków pobudzających.
  3. Pomiar musi być poprzedzony odpoczynkiem w pozycji siedzącej, trwającym przynajmniej pięć minut.
  4. Pomieszczenie, w którym wykonany ma być pomiar, powinno być ciche i spokojne, a temperatura w nim panująca optymalna.
  5. Mankiet ciśnieniomierza musi być odpowiednio dobrany- zbyt wąski lub zbyt luźny będą fałszować wyniki pomiarów.
  6. Kończyna górna, na której mierzone będzie ciśnienie, musi być podparta na poziomie serca, zgięta w łokciu, rozluźniona i nieuciśnięta (np. wąskim rękawem czy ściągaczem).
  7. Mankiet powinien znajdować się 2-3 cm powyżej zgięcia łokciowego, mniej więcej na wysokości serca.
  8. Pierwszy pomiar wykonuje się na obydwóch kończynach górnych, a kolejne tylko na tej, na której wartości były wyższe.
  9. Ciśnienie powinno być mierzone rano i wieczorem zawsze o stałych porach. Warto zapisywać uzyskane wartości w notatniku, zwłaszcza przed planowaną wizytą lekarską.

Jak dodatkowo można wspomóc leczenie nadciśnienia tętniczego?

W klinice Vitalea jako terapie wspomagające leczenie nadciśnienia stosowane są przede wszystkim: ozonoterapia, wlewy kroplowe z koenzymem Q10 i terapia Lakhovsky’ego.

Podejrzewasz u siebie nadciśnienie tętnicze?
Nie czekaj umów się do Marii Grajcarek

  • Ozonoterapia dożylna, zwana także autohemotransfuzją ozonową, wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe, obniżające ciśnienie krwi oraz oczyszczające naczynia ze złogów cholesterolowych. Ponadto usprawnia krążenie i uelastycznia naczynia krwionośne. Zabieg ozonoterapii dodatkowo dotlenia komórki całego organizmu, poprawia odporność, eliminuje patogeny chorobotwórcze oraz pozytywnie wpływa na funkcjonowanie psychomotoryczne.

Więcej o ozonoterapii: Ozonoterapia

  • Kroplówki z koenzymem Q10 doskonale wpływają na poprawę stanu i funkcji całego układu sercowo-naczyniowego. Koenzym Q10 wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe i silnie antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, a także działa ochronnie na śródbłonek naczyń. Zapobiega tworzeniu się złogów cholesterolowych w tętnicach oraz przeciwdziała uciekaniu z komórek związków potasu, wapnia i magnezu, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Badania wykazały, że osoby cierpiące na niewydolność mięśnia sercowego mają znacznie obniżone stężenie koenzymu Q10 we krwi. 

Więcej o wlewach kroplowych z koenzymem Q10: Koenzym q10 w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych

  • Terapia Lakhovsky’ego polega na dostarczeniu wszystkim komórkom organizmu całego spektrum fali elektromagnetycznej, z której każda z nich „wybiera” tą, która jest dla niej odpowiednia i niezbędna do odnowy lub zachowania zdrowia. Terapia Lakhovsky’ego doskonale sprawdza się w takich stanach, jak miażdżyca czy zapalenie naczyń. Eliminuje także szkodliwe skutki stresu, podnosi odporność i poprawia jakość snu, co jest istotne zarówno w zapobieganiu rozwoju nadciśnienia, jak i w jego leczeniu.

Więcej o terapii Lakhovsky’ego: Terapia plazmowa


Ulubione ()