ZAPARCIA- częsty problem u dzieci, dorosłych i osób starszych

Czym są zaparcia?

Szacuje się, że zaparcia dotyczą 2-30% populacji światowej, a odsetek ten wzrasta wraz z wiekiem. Po 65. roku życia problem ten może dotykać nawet 80% osób, lecz jest to także powszechny problem wśród dzieci. W Polsce na chroniczne zaparcia skarży się około 13% ludności.

Potrzebujesz więcej informacji jak wspomóc leczenie zaparć?
Zapraszamy do kontaktu: 32 630 40 10

Za prawidłowe uznaje się wypróżnianie jeden-dwa razy dziennie o stałej porze, któremu nie towarzyszą żadne dodatkowe dolegliwości. O zaparciach mówimy więc wtedy, gdy treść jelitowa zalega w jelitach i nie jest regularnie usuwana, a defekacja ma miejsce rzadziej niż trzy razy w tygodniu. Parciu towarzyszy wysiłek, często także uczucie przeszkody w odbycie i wrażenie niepełnego wypróżnienia. Przedłużone zaleganie powoduje zwiększoną absorpcję wody z nagromadzonej treści, przez co ulega ona zagęszczeniu i stwardnieniu, w wyniku czego stolec przybiera formę zbitych grudek (tzw. stolec bobkowaty). Czasem konieczna jest ręczna pomoc w defekacji. W tym miejscu warto wspomnieć, że zaparcia, jakkolwiek uporczywe, są jedynie objawem, nie odrębną jednostką chorobową.

Sprawdź: Sposoby na zaparcia

Jakie są rodzaje zaparć?

Zaparcia możemy podzielić na: czynnościowe (pierwotne, idiopatyczne), stanowiące blisko 90% przypadków, oraz zaparcia wtórne. Mogą być także ostre (np. na skutek mechanicznej blokady w jelicie) lub przewlekłe, które obecne są co najmniej od trzech miesięcy. Zaparcia czynnościowe spotykane są najczęściej. Ich podstawę stanowi nieprawidłowa motoryka jelita grubego, zaburzenia funkcjonowania struktur dna miednicy oraz zwieracza odbytu. W związku z tym zaparcia pierwotne dodatkowo dzieli się na trzy grupy: zaparcia z prawidłowym lub spowolnionym pasażem okrężniczym oraz zaburzenia defekacji.

• Zaparcia z prawidłowym pasażem okrężniczym (NTC) charakteryzują się zachowaniem fizjologicznego czasu pasażu jelitowego, a problemy dotyczą głównie samej czynności defekacji. Stolec jest twardy i trudny do wydalenia, czemu towarzyszy uczucie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej. Jest to najczęściej spotykany typ zaparć czynnościowych.
• Zaparcia ze spowolnionym pasażem okrężniczym (STC) dotyczą głównie kobiet. Ich przyczynę upatruje się w nieprawidłowym unerwieniu jelita grubego lub zaburzeniach funkcjonowania autonomicznego układu nerwowego. Czas pasażu jelitowego przekracza najczęściej 120 godzin, czyli pięć dni. Dla porównania- u osób zdrowych czas ten mieści się w granicach 20-72 godziny i uzależniony jest od stylu życia, poziomu aktywności fizycznej, diety oraz przyjmowanych leków.
• Zaburzenia defekacji mogą stanowić przyczynę blisko połowy chronicznych zaparć. Objawiają się nieprawidłowym wzrostem napięcia zwieracza odbytu oraz mięśni dna miednicy, które w czasie wypróżniania powinny być rozluźnione. Zjawisko to nosi nazwę dyssynergii. Przyczyną zaburzeń defekacji mogą być także dysfunkcje anatomiczne, takie jak uchyłki lub wypadanie odbytu.
• Zaparcia wtórne najczęściej rozwijają się w odpowiedzi na działanie innych czynników. Mogą być następstwem schorzeń w obrębie jelit (np. rak okrężnicy, uchyłkowatość, szczeliny odbytu, zapalenie jelit), chorób metabolicznych (np. cukrzyca), endokrynologicznych (np. niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki mózgowej) lub neurologicznych (np. uszkodzenie rdzenia kręgowego udar mózgu, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona), a także chorób psychicznych (depresja, anoreksja, bulimia, zaburzenia lękowe). Przyczyną może być także ciąża, niewydolność nerek, guz jajnika, choroby mięśni i stawów, zatrucie metalami ciężkimi, długotrwałe unieruchomienie, nadmiar wapnia, niedobór potasu i magnezu. Ważnym czynnikiem sprawczym zaparć wtórnych jest przyjmowanie niektórych grup leków. Są to m.in.: opiaty, leki przeciwdepresyjne i przeciwdrgawkowe, leki na nadciśnienie, preparaty żelaza i wapnia oraz leki z grupy NLPZ. 

Jakie są czynniki ryzyka zaparć?

Wśród czynników ryzyka zaparć wymienia się:

• małą aktywność fizyczną lub jej brak- skutkuje spowolnieniem motoryki okrężnicy i wydłużonym czasem pasażu jelitowego,
• nieprawidłową dietę- nieregularne posiłki, dieta ubogoresztkowa, o zbyt niskiej zawartości błonnika, brak owoców i warzyw, za to duże spożycie żywności wysokoprzetworzonej, fast-foodów oraz słodyczy silnie predysponuje do wystąpienia zaparć,
• niewystarczającą ilość przyjmowanych płynów- wymagana ilość to minimum 2-2,5 litra wody na dobę,
• palenie papierosów- nikotyna upośledza skurcze jelit,
• stosowanie niektórych leków, (patrz wyżej)
• płeć żeńską- najprawdopodobniej jest to związane z budową anatomiczną oraz zmianami hormonalnymi,
• niskie wykształcenie oraz niski status socjoekonomiczny. 

Jak wspomóc leczenie zaparć?

W leczeniu niefarmakologicznym zaparć najważniejsza jest zmiana stylu życia. Należy zastosować odpowiednią dietę bogatą w błonnik pokarmowy oraz zapewnić wystarczającą dobową ilość płynów. Niezmiennie ważna jest także codzienna aktywność fizyczna, która poprawi motorykę jelit, skróci czas pasażu okrężniczego, zapobiegnie wzdęciom i kumulacji gazów. Poprawi się także konsystencja stolca, co ułatwi wypróżnianie. Istotnym elementem jest także nauka prawidłowej techniki defekacji. Przede wszystkim nie należy wstrzymywać potrzeby oddania stolca, w czym pomocne będzie zadbanie o komfortowe i spokojne warunki w toalecie.

Ważnym aspektem jest pozycja, jaką Pacjent przyjmuje na sedesie. Sylwetka powinna być pochylona do przodu, stopy oparte na podwyższeniu, tak aby kolana znajdowały się powyżej bioder. W redukcji nadmiernego napięcia pomogą odpowiednie techniki relaksacyjne i oddechowe. Ważne jest, aby w toalecie spędzić jednorazowo nie więcej niż 5-10 minut. Warto również skorzystać z pomocy treningu behawioralnego, który wykorzystuje odpowiednie ćwiczenia mające na celu naukę prawidłowej pracy określonych grup mięśni biorących udział w defekacji.

W walce z przewlekłymi zaparciami przydatna jest także hydrokolonoterapia. Jest to zabieg polegający na mechanicznym oczyszczeniu jelita grubego z zalegających w nim złogów, kamieni, mas kałowych i zbędnych produktów przemiany materii. Dzięki temu wyeliminowane zostaje zjawisko autointoksykacji, czyli zatrucia organizmu zalegającymi w okrężnicy toksynami. Hydrokolonoterapia pozwala usunąć z jelita grubego chorobotwórcze bakterie, śluz, grzyby i zalegające resztki pokarmowe, dzięki czemu usprawnia funkcjonowanie jelit oraz przyczynia się do detoksykacji całego ustroju. Tym samym wpływa na poprawę odporności, polepsza wchłanianie witamin, mikroelementów i substancji odżywczych, regeneruje jelita oraz zapobiega powstawaniu wielu schorzeń, nie tylko w obrębie przewodu pokarmowego. Zaleca się wykonanie serii zabiegów, zwykle 3-5, najlepiej w kilkudniowych odstępach.

Dowiedz się więcej o hydrokolonoterapii: Hydrokolonoterapia