RWA KULSZOWA - przyczyny, objawy, leczenie

Nerw kulszowy to największy i najdłuższy nerw ludzkiego organizmu. Jest odporny na rozciąganie i wytrzymuje obciążenie przekraczające 91 kilogramów. Jest nerwem mieszanym- ma funkcje zarówno ruchowe, jak i czuciowe. Unerwia mięśnie tylnej grupy uda oraz odpowiada za ruch i odbieranie bodźców prawie z całego obszaru podudzia i stopy. Najpopularniejszym schorzeniem związanym z nerwem kulszowym jest tzw. rwa kulszowa.  

Potrzebujesz więcej informacji jak poradzić sobie z rwą kulszową?
Zapraszamy do kontaktu: 32 630 40 10

Rwa kulszowa – co to jest i jakie są jej przyczyny?

Rwa kulszowa, inaczej ischialgia lub radikulopatia lędźwiowa, to zespół objawów wynikający z ucisku, podrażnienia lub uszkodzenia nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych, z których powstaje. Schorzenie występuje w dwóch postaciach- ostrej i przewlekłej. Faza ostra, inaczej krótkoterminowa, ustępuje zwykle do 8 tygodni od wystąpienia objawów, natomiast faza przewlekła (długoterminowa) utrzymuje się powyżej tego czasu. Znaczna większość przypadków rwy kulszowej ma charakter nawrotowy.

Przyczyn powstawania rwy kulszowej jest wiele, jednak zdecydowanie najwięcej zachorowań spowodowane jest przepukliną krążka międzykręgowego w odcinku lędźwiowym na poziomie L4, L5 lub S1. To powoduje ucisk na korzeń nerwu i powstawanie charakterystycznych dolegliwości. Przepuklina krążka międzykręgowego może wystąpić na skutek urazu, znacznego i powtarzalnego obciążenia kręgosłupa, a także może być efektem starzenia się organizmu.

Inne przyczyny zlokalizowane w obrębie kręgosłupa, mogące prowadzić do rozwoju rwy kulszowej to: zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa (np. narośla kostne- osteofity), kręgozmyk (przesuwanie się kręgów względem siebie), wady kręgosłupa, zwężenie kanału kręgowego (stenoza), nieprawidłowości w obrębie stawu krzyżowo-biodrowego. Powstanie rwy kulszowej mogą powodować także schorzenia niezwiązane bezpośrednio z kręgosłupem- są to m.in. zwiększone napięcie mięśnia gruszkowatego, przebyte urazy, zastój limfy, infekcje i stany zapalne, guz nowotworowy lub ropień uciskający na nerw, cukrzyca.      

Poznaj nasze: Sposoby na cukrzycę

Jakie są objawy rwy kulszowej?

Objawy rwy kulszowej mogą nasilać się stopniowo lub wystąpić nagle, np. w wyniku próby podniesienia czegoś ciężkiego czy przy gwałtownym skręcie tułowia. W zależności od miejsca, w którym występuje ucisk na nerw lub korzeń nerwu, objawy mogą się od siebie różnić. Najpowszechniejszym objawem rwy kulszowej jest charakterystyczny ból pojawiający się w okolicy lędźwiowej kręgosłupa i promieniujący zgodnie z przebiegiem nerwu- od pośladka, przez tylną część uda, podudzie, aż do stopy. Odczuwany ból może mieć charakter ostry, łagodny lub przewlekły. Towarzyszą mu zwykle takie objawy, jak drętwienie i pieczenie wzdłuż przebiegu nerwu oraz mrowienie stóp i palców. Co więcej, obserwuje się osłabienie siły mięśni unerwianych przez nerw kulszowy oraz zanik odruchów nerwowych  (np. odruch kolanowy, odruch skokowy). Zaburzone jest czucie w obszarze zaopatrywanym przez nerw kulszowy, a także spada zdolność koordynacji ruchów w chorej kończynie dolnej. W przebiegu rwy kulszowej często stwierdza się również nadmierne napięcie mięśni pleców i mięśni przykręgosłupowych.

Istotny jest fakt, że objawy rwy kulszowej zwykle są asymetryczne i dotyczą tylko jednej strony ciała. To powoduje odruchowe przesunięcie tułowia i przeniesienie ciężaru na zdrową kończynę. Ostry stan rwy kulszowej może powodować problemy z poruszaniem się, co przyczynia się do upośledzenia zdolności chorego do sprawnego funkcjonowania.

Charakterystycznym testem diagnostycznym, wykonywanym przy podejrzeniu rwy kulszowej, jest tzw. objaw (test) Laseque’a. Polega on na biernym uniesieniu wyprostowanej w kolanie kończyny dolnej w pozycji leżenia tyłem (na plecach). Należy pamiętać o ustabilizowaniu miednicy oraz zgięciu podeszwowym stopy. Jeśli powolne zginanie kończyny dolnej w biodrze wywoła ból promieniujący wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego, który ustąpi po zgięciu kolana, można potwierdzić przypuszczenie, że jest to rwa kulszowa.     

Kto jest predysponowany do wystąpienia rwy kulszowej?

Wymienia się kilka głównym grup czynników ryzyka, które sprzyjają powstawaniu rwy kulszowej. Zalicza się do nich:

• Wiek - Najliczniej chorują osoby w wieku podeszłym, gdyż wraz z upływem czasu zmniejsza się odżywienie krążków międzykręgowych, a ich funkcja ulega zaburzeniu. Wzrasta ryzyko dyskopatii oraz zwyrodnień w obrębie kręgosłupa, a także rozwoju innych chorób predysponujących do wystąpienia rwy kulszowej.
• Wykonywany zawód - Długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej (np. pracownicy biurowi, kierowcy) lub dźwiganie ciężkich przedmiotów (np. magazynierzy, dostawcy, pracownicy budowy) sprzyja powstawaniu zmian w obrębie kręgosłupa, które mogą wywołać ucisk na korzenie nerwowe.
• Brak aktywności ruchowej - Badania wykazały, że osoby niećwiczące są znacznie bardziej predysponowane do pojawienia się rwy kulszowej. W połączeniu z siedzącym trybem życia, brak ruchu istotnie zwiększa ryzyko rozwoju szeregu chorób, które mogą wpływać na jej powstawanie.
• Nadwaga i otyłość - Większa masa ciała zwielokrotnia obciążenie kręgosłupa. Z tego samego powodu również kobiety w ciąży są bardziej narażone na ataki rwy kulszowej.
• Niewłaściwa dieta - Niedostarczanie do organizmu niezbędnej dawki witamin oraz mikro- i makroelementów zaburza odpowiednie odżywienie tkanek oraz przyspiesza degenerację krążków międzykręgowych.
• Wady postawy - Mogą powodować nierównomierne rozłożenie ciężaru ciała, powodując, że jedna strona obciążona jest bardziej niż druga. Do takich wad zaliczyć można m.in. skoliozę.     
• Cukrzyca - W jej przebiegu może dojść do uszkodzenia nerwów, jeśli choroba nie jest odpowiednio leczona. Jednym z powikłań cukrzycy, powstającym na skutek zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi, jest tzw. polineuropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie wielu nerwów obwodowych.

Jak zapobiegać atakom rwy kulszowej?

Jest kilka podstawowych zasad, których przestrzeganie może uchronić przed wystąpieniem objawów rwy kulszowej. Są to przede wszystkim:

• Unikanie nadmiernego obciążania kręgosłupa - należy zwrócić uwagę na prawidłowy sposób podnoszenia i dźwigania przedmiotów, czyli zamiast pochylania się, należy wykonać przysiad i, zachowując wyprostowane plecy, podnieść przedmiot trzymając go blisko ciała obiema rękami. 
• Wzmocnienie mięśni grzbietu, mięśni przykręgosłupowych i mięśni brzucha - tutaj sprawdzą się m.in. ćwiczenia czynne i czynne oporowe, a także pływanie stylem grzbietowym; warto także wzmacniać mięśnie pośladkowe i kończyn dolnych.  
• Ergonomia stanowiska pracy - zapewnienie odpowiednio dopasowanego fotela, dostosowanie wysokości biurka oraz podparcia stóp pozwoli na zachowanie prawidłowej pozycji w czasie wykonywania czynności służbowych.
• Przy długotrwałym siedzeniu warto zamienić krzesło/fotel na piłkę rehabilitacyjną - pozwala ona na tzw. siedzenie dynamiczne, co zmusza mięśnie pleców do pracy i zapobiega ich „zastyganiu”, a także sprzyja utrzymywaniu prawidłowej pozycji kręgosłupa w trakcie siedzenia.
• Równomierne obciążenie ciała, np. w trakcie dźwigania zakupów należy trzymać siatki w obydwóch rękach, tak aby nie powodować nadmiernych przeciążeń po jednej stronie.
• Unikanie gwałtownych skłonów i skrętów kręgosłupa, które mogą wywołać nagły atak rwy kulszowej.
• Częste przerwy w trakcie wykonywania długotrwałej pracy siedzącej, polegające na zmianie pozycji, krótkim spacerze i delikatnym rozciąganiu zastanych mięśni.
• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała - niższa waga mniej obciąża kręgosłup i zapobiega szybkiej degradacji krążków międzykręgowych.

 Poznaj nasze: Sposoby na odchudzanie

Jak leczyć rwę kulszową?

Podstawą leczenia rwy kulszowej jest stosowanie odpowiednich maści i leków przeciwzapalnych, przeciwobrzękowych i rozkurczowych (w stanie ostrym), stosowanie odpowiednich ćwiczeń, zabiegi fizjo- i fizykoterapeutyczne oraz zewnętrzna suplementacja, m.in. witamin z grupy B oraz kwasu alfa-liponowego. 

Kwas alfa-liponowy - jest to związek wykazujący działanie ochronne na obwodowy układ nerwowy. Stosuje się go w leczeniu bólu oraz objawów takich jak mrowienie, pieczenie czy kłucie. Znajduje także szerokie zastosowanie w neuropatiach, czyli uszkodzeniach nerwów obwodowych. Jak wspomniano wcześniej, jest to powszechne powikłanie w przebiegu cukrzycy, która również predysponuje do powstawania rwy kulszowej. Warto wiedzieć, że kwas alfa-liponowy wpływa pozytywnie na poziom glukozy we krwi- obniża jej stężenie i poprawia insulinowrażliwość, a także zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań cukrzycowych. Ponadto kwas alfa-liponowy działa neuroprotekcyjnie, odbudowuje osłonki mielinowe neuronów oraz wykazuje właściwości przeciwzapalne. Sprawdza się w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, zmniejszając ryzyko uszkodzenia układu nerwowego i poprawiając jego funkcjonowanie.

Aby osiągnąć odpowiednie stężenie kwasu alfa-liponowego w krwiobiegu należy zastosować zewnętrzną suplementację, najlepiej w postaci kroplówek. Wykazano, że syntetyczne formy kwasu mają lepszą wchłanialność, co w połączeniu z podaniem dożylnym dodatkowo zwiększa efektywność leczenia.

Dowiedz się więcej: Kroplówka z kwasem alfa-liponowym