WĄTROBA – za co odpowiada, na co jest narażona, jak można jej pomóc?

Czym jest wątroba?

Wątroba jest nieparzystym narządem miąższowym, będącym jednocześnie największym gruczołem trawiennym w ludzkim organizmie. Jej waga może stanowić od 2 do 5% całkowitej masy ciała, ważąc zazwyczaj około 1300-1700 g w zależności od płci. Wątroba składa się z czterech płatów- prawego, lewego, ogoniastego i czworobocznego – które razem tworzą stożkowaty kształt narządu. Zarówno rozmiar, jak i kształt wątroby są wielkościami stałymi w warunkach fizjologicznych, natomiast mogą ulec zmianie w przypadku wystąpienia stanów chorobowych. Położona jest w nadbrzuszu, zajmując głównie jego prawą górną część.

Potrzebujesz więcej informacji jak poprawić stan wątroby?
Zapraszamy do kontaktu: 32 630 40 10

Większość wątroby osłonięta jest żebrami i częściowo przylega do przepony. Wątroba posiada podwójne unaczynienie- krew stanowi blisko 30% całej masy narządu, który z kolei magazynuje około 15% całkowitej ilości krwi krążącej w krwiobiegu. W pewnych stanach patologicznych pojemność wątroby może się znacznie zwiększyć.

Jakie funkcje pełni wątroba?

Funkcje, jakie pełni wątroba, są niezmiernie ważne i niezbędne do życia, dlatego zachowanie jej w dobrej kondycji jest bardzo istotną kwestią dla zdrowia całego organizmu. Zadania, jakie wątroba spełnia w ustroju można podzielić na cztery kategorie: detoksykacja, metabolizm, synteza i magazynowanie. W wątrobie zachodzi metabolizm tłuszczów, cukrów, białek, hormonów i innych substancji trafiających do przewodu pokarmowego, w tym także leków. Jest magazynem glikogenu i miejscem jego rozkładu, dzięki czemu w procesie glikogenolizy produkowana jest niezbędna do życia energia.

Jakie witaminy magazynuje wątroba?

Wątroba magazynuje także witaminy: B12, D, K, C i A, a także żelazo. Ponadto produkuje białka osocza (fibrynogen, protrombina, albumina) i osoczowe czynniki krzepnięcia krwi, a także heparynę. Wątroba wytwarza również żółć, której głównym zadaniem jest trawienie i wchłanianie tłuszczy, a także witamin rozpuszczalnych w lipidach, tj. A, D, E i K. Przemieszcza się ona następnie do jelita, gdzie zapewnia prawidłowe pH dla działania enzymów jelitowych i trzustkowych nieodzownych w procesie trawienia pokarmów.

Dodatkowe role wątroby

Bardzo ważną rolą wątroby jest także odtruwanie organizmu z substancji szkodliwych. Odbywa się to na drodze filtracji znacznych ilości krwi przepływającej przez narząd, która transportuje groźne dla zdrowia toksyny. Tam następnie są unieszkodliwiane i wydalane do żółci lub z powrotem do krwi, skąd trafiają do nerek, gdzie następuje ich usunięcie z organizmu wraz z moczem.

Jak leki wpływają na wątrobę?

Wymienia się około tysiąca substancji wykazujących działanie toksyczne na komórki wątroby. To w niej zachodzą procesy metaboliczne mające na celu inaktywację wszelkich toksyn, które następnie są wydalane do krwi i żółci, a w kolejnych etapach usuwane z organizmu. Są to zarówno substancje endogenne (np. bilirubina, amoniak), jak i te przyjmowane z zewnątrz, w tym leki, alkohol, narkotyki, suplementy itp. Szybkość metabolizmu i wrażliwość na te substancje często zależne są od czynników genetycznych.  

Skutki uboczne leków a wątroba

Wystąpienie skutków ubocznych dotyczących wątroby, spowodowane toksycznym działaniem farmaceutyków, najczęściej jest skutkiem przedawkowania, reakcją alergiczną bądź nadwrażliwością osobniczą na składniki leku. Negatywne skutki ich oddziaływania na wątrobę dzieli się na trzy grupy: zmiany cytotoksyczne (stłuszczenie, stan zapalny i martwica), cholestatyczne (zastój żółci i marskość żółciowa) i cytotoksyczno-cholestatyczne.

Jakie leki najgorzej wypływają na stan wątroby?

Głównymi farmaceutykami negatywnie wpływającymi na funkcjonowanie wątroby są: antybiotyki, leki z grupy NLPZ na czele z paracetamolem i diklofenakiem, leki immunosupresyjne i kardiologiczne, psychotropy,doustne środki antykoncepcyjne, cytostatyki i tuberkulostatyki. Mogą one doprowadzić do rozwoju polekowego uszkodzenia wątroby (PUW/DILI). Czynnikami predysponującymi do jego rozwoju jest podeszły wiek, płeć żeńska, alkoholizm, nieprawidłowa dieta i zły stan odżywienia, czynniki genetyczne, stosowanie jednocześnie kilku rodzajów leków, inne choroby wątroby i choroby współistniejące (cukrzyca, niewydolność nerek, AIDS, nowotwór).

Uszkodzenie wątroby po lekach

Polekowe uszkodzenie wątroby występuje u około 14 na 100 000 osób rocznie i jest najczęstszą przyczyną rozwoju ostrej niewydolności wątroby, która charakteryzuje się wysokim ryzykiem śmiertelności. Przeważnie jednak objawy zanikają po upływie 30-60 dni od odstawienia toksycznego leku. PUW może się rozwinąć już po upływie kilku dni do nawet roku od stosowania toksycznego leku. Objawia się bólami zlokalizowanymi w nadbrzuszu, gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych, wysypką i zapaleniem naczyń. Jest też przyczyną rozwoju żółtaczki i ostrego zapalenia wątroby.

Uszkodzenie wątroby substancjami chemicznymi

Toksyczne uszkodzenie wątroby może być wywołane również przez różnorodne substancje chemiczne, takie jak kleje, rozpuszczalniki, chloroform, a także niektóre pokarmy (grzyby, orzeszki ziemne). Funkcje narządu zaburza także obecność pasożytów, a zwłaszcza często bytujących w wątrobie przywr. Uszkadzają one komórki wątrobowe, prowadzą do zwiększenia ilości wolnych rodników w organizmie, zaburzają działanie układu odpornościowego, a także zwiększają podatność narządu na aflatoksyny, które w konsekwencji mogą doprowadzić do mutacji i rozwoju nowotworów.

Jak zadbać o wątrobę?

Podstawą działania mającego na celu zachowanie sprawności wątroby jest odpowiednia dieta, skupiająca się na unikaniu potraw smażonych, bogatych w tłuszcze i ciężkostrawnych. Smalec czy masło należy zastąpić dobrej jakości olejami roślinnymi i oliwą z oliwek. Przy chorobach wątroby należy także zrezygnować z majonezu, tłustej śmietany oraz żywności wysokoprzetworzonej. Wskazane jest spożywanie dużej ilości warzyw z wyłączeniem produktów mogących powodować wzdęcia, takich jak kapusta, cebula, brokuł, brukselka, por, kalarepa, groch i inne strączkowe. Ważnym aspektem jest także rezygnacja z napojów alkoholowych, które w znacznym stopniu obciążają wątrobę, jak również mocnej kawy i herbaty.

Zioła na poprawę stanu wątroby

Doskonałym sposobem na zadbanie o wątrobę są zioła – zarówno w postaci oleju, jak i naparów. Prawidłowo dobrane preparaty ziołowe pozbawione są skutków ubocznych i działań niepożądanych. Są też dobrze tolerowane, w przeciwieństwie do niektórych leków. Ziołolecznictwo sprawdza się zarówno w profilaktyce chorób wątroby, jak i w ich trakcie. W schorzeniach tego narządu poleca się stosowanie naparu z kwiatu stokrotki, kocanki, korzenia lukrecji i mniszka, liści pokrzywy oraz skrzypu, które wykazują działanie regeneracyjne, detoksykacyjne oraz przeciwzapalne. Również rdest ptasi, nagietek i czarny bez mają pozytywne działanie na funkcjonowanie wątroby. Nie wolno zapomnieć także o oleju z ostropestu plamistego, który słynie ze swoich wspaniałych właściwości ochronnych i regeneracyjnych.

Dowiedz się więcej o dobroczynnym działaniu ostropestu plamistego: Ostropest plamisty

Suplementy na poprawę stanu wątroby

Niezwykle pomocne przy regeneracji wątroby oraz w chorobach tego narządu są odpowiednie suplementy. Wymienić tu należy przede wszystkim ornitynę, która wspomaga leczenie takich jednostek chorobowych, jak: encefalopatia wątrobowa, marskość i stłuszczenie wątroby, stany zapalne wywołane wirusami, uszkodzenia polekowe i alkoholowe oraz hiperamonemia (za wysokie stężenie amoniaku we krwi). Dodatkowa suplementacja ornityny jest wskazana we wszystkich wymienionych schorzeniach, jak również w profilaktyce nawrotów ich epizodów. Kroplówki z ornityną cieszą się dużą popularnością ze względu na szybką skuteczność, łatwą przyswajalność oraz rzadko stwierdzane skutki uboczne, które nawet jeśli wystąpią, najczęściej ustępują samoistnie i nie stanowią wskazania do przerwania terapii.

Dowiedz się więcej o kroplówkach z ornityną: Kroplówka ornityna

Innym suplementem wartym zainteresowania w przypadku wystąpienia schorzeń wątroby jest kwas alfa-liponowy. Znajduje zastosowanie w leczeniu uszkodzeń polekowych i wywołanych alkoholem, marskości wątroby oraz zatruć spowodowanych grzybami.